Άσκηση στη Νεοελληνική Γλώσσα

«Το ανθρωπιστικό ιδανικό»

Όπως το κάθε άτομο χρειάζεται ένα σκοπό στη ζωή του για να πάρει νόημα η ζωή αυτή, για να συντονίζει όλες του τις προσπάθειες προς μια ενιαία κατεύθυνση και να το βοηθά εντείνοντας τις δυνάμεις του να γίνεται ολοένα καλύτερο, το ίδιο και ένας ολόκληρος λαός. Αλλιώς, άτομο και λαός αφήνονται στην τύχη και ζουν ζωή της στιγμής, χωρίς προοπτική και ελπίδα για πρόοδο πραγματική. Όπως όμως στο άτομο ο σκοπός της ζωής του είναι δυναμογόνος όταν πηγάζει από μέσα του, από τις δικές του ανάγκες και δυνατότητες, έτσι και για το λαό. Κι αυτόν μπορεί να τον συγκινήσει και να τον εμπνεύσει μονάχα ένα ιδανικό που ριζώνει στο δικό του χώμα και στη δική του φυσική ζωή. Ιδανικό δηλαδή που πηγάζει από την ιστορία του και τη ζωντανή του παράδοση, που ταιριάζει με τη ψυχολογία του, με τον τόπο του και τις ανάγκες που δημιουργεί.

Τέτοιο ιδανικό βγαλμένο μέσα από το ελληνικό χώμα και την ιστορία του λαού του είναι ο ανθρωπισμός. Ανθρωπισμός θα ειπεί να πλάθομε ανθρώπους με γερό και ωραίο σώμα, με καθαρό στοχαστικό νου, με δυνατή θέληση και σεβασμό και αγάπη στους συνανθρώπους τους. Ανοιχτομάτες που είναι σε θέση να κρίνουν οι ίδιοι υπεύθυνα όσα προβλήματα τους παρουσιάζει η ατομική και ομαδική ζωή τους, χωρίς να παρασύρονται σαν άβουλη αγέλη από τον πρώτο δυνατό ή δημαγωγό της ημέρας^. ανθρώπους ικανούς να εξασφαλίζουν οι ίδιοι με την προσωπική τους εργασία τους υλικούς όρους της ζωής τους, όσοι χρειάζονται για να κρατιέται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, να καταφάσκουν ελεύθερα τις δεσμεύσεις που επιβάλλει η ομαλή συμβίωση με τους συνανθρώπους τους και η προκοπή τους· ικανούς να οργανώσουν τη ζωή της λαϊκής ολότητας όπου ανήκουν έτσι, που και τα άτομα και η ολότητα να προκόβουν και να καλυτε­ρεύουν όλο και περισσότερο το επίπεδο της υλικής και πνευματικής τους ζωής· για την προκοπή της να μη ρίχνουν την ευθύνη σε άλλους ή και στην τύχη, παρά να νιώθουν τον εαυτό τους όχι μόνο συνυπεύθυνο με τους φυσικούς ηγέτες αλ­λά και ως τον κυρίως υπεύθυνο· να βάζουν γι' αυτή κάθε δυνατή προσπάθεια, δίνοντας οι ίδιοι την κατεύθυνση και υπερνικώντας εσωτερικές και εξωτερικές αντίθετες δυνάμεις, και να είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν γι' αυτή όχι μόνο την ησυχία και τη βολή τους παρά στην ανάγκη και τη ζωή τους την ίδια. Ανθρώ­πους δηλαδή που έχουν υψωθεί από το ζωικό στο ανθρώπινο επίπεδο. Που έχουν δουλέψει μέσα τους όσο γίνεται το ανθρώπινο βάθος και που πραγματι­κά ελεύθεροι στέκουν μοίρα στη μοίρα τους.

Ανθρωπισμός δε θα ειπεί ισοπέδωση των ατόμων σε μια πολιτεία. Ο κάθε πολίτης έχει βέβαια δικαίωμα να ζήσει και ν' αναπτύξει ελεύθερα τον εαυτό του μέσα στα όρια που επιβάλλουν σε όλους οι δεσμεύσεις για την ομαλή ομα­δική συμβίωση ενός λαού και την προκοπή του· να τον αναπτύξει μάλιστα σύμφωνα με το φυσικό του, γιατί μόνον έτσι μπορεί και τον ψυχικό του κόσμο να δουλέψει βαθύτερα και στην πιο μεγάλη απόδοση να φτάσει. Από την άπο­ψη δηλαδή του δικαιώματος για τη συντήρηση και την ελεύθερη ανάπτυξη της υλικής και πνευματικής τους ζωής όλοι είναι ίσοι. Η ισότητα όμως αυτή δεν εξαφανίζει τις φυσικές διαφορές ανάμεσα στα άτομα, διαφορές και ως προς την ψυχοσύσταση και ως προς τις ικανότητες και τη δυναμικότητα του καθε­νός. Αναγκαία συνέπεια των διαφορών αυτών σε μια πολιτεία καλά οργανω­μένη είναι ο καθένας να παίρνει μέσα σ' αυτή τη θέση που του έχει ορίσει το φυσικό του και όχι η κοινωνική και οικονομική θέση του σπιτιού του, και στις
ηγετικές θέσεις σε όλους τους κλάδους της δημόσιας ζωής ν’ ανεβαίνουν εκεί­νοι που πραγματικά αξίζουν γι' αυτές. Συνέπεια δηλαδή είναι η σωστή ιεραρ­χία των προσωπικών αξιών, ιεραρχία που όχι μόνο θ' αναγνωρίζει ο κάθε πολί­της, παρά θα βοηθά και στο στήσιμο της.           

Όπως τα άτομα διαφέρουν μεταξύ τους, έτσι και οι λαοί. Τις διαφορές αυ­τές δεν τις αρνείται το ανθρωπιστικό ιδανικό, αρνείται όμως το χωρισμό των λαών σε λαούς κυρίων και λαούς σκλάβων ή λαούς που πρέπει να εξοντωθούν. Γι' αυτό όλοι οι λαοί έχουν την ανθρώπινή τους αξία, την αξία του ανθρώπου, και όλοι έχουν το ίδιο δικαίωμα να ζήσουν ανθρωπινά και ν' αναπτύξουν τον εαυτό τους ελεύθερα. Αλλά κι εδώ εννοούμε την ελευθερία μέσα στα όρια που ορίζουν όσες δεσμεύσεις επιβάλλει σε όλα ανεξαιρέτως τα κράτη αυτό το ίδιο ανθρωπιστικό ιδανικό^. η ελεύθερη μάλιστα ανάπτυξη τους πλουτίζει ποικιλό­τροπα και υψώνει τη ζωή γενικά της ανθρωπότητας και τον πολιτισμό της. Α. Δελμούζος

Α1       Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).             Μονάδες 25

Β1       Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου:  «…η ελεύθερη μάλιστα ανάπτυξη (των λαών) τους πλουτίζει ποικιλό­τροπα και υψώνει τη ζωή γενικά της ανθρωπότητας και τον πολιτισμό της»   Μονάδες 12

Β2       Να εντοπίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.        Μονάδες 08

Β3       «Όπως τα άτομα διαφέρουν… της ανθρωπότητας και τον πολιτισμό της» Να βρείτε τις διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις που διασφαλίζουν τη συνοχή της τελευταίας παραγράφου του κειμένου και να εξηγήσετε τι δηλώνει καθεμία από αυτές.    Μονάδες 05

Β4       κατεύθυνση, προοπτική, συγκινήσει, παράδοση, δημιουργεί: να σχηματίσετε δυο νέες σύνθετες λέξεις για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις, χρησιμοποιώντας μόνο το β’ συνθετικό τους.      Μονάδες 10

Γ1.       «Όπως τα άτομα διαφέρουν μεταξύ τους, έτσι και οι λαοί. Τις διαφορές αυ­τές δεν τις αρνείται το ανθρωπιστικό ιδανικό, αρνείται όμως το χωρισμό των λαών σε λαούς κυρίων και λαούς σκλάβων ή λαούς που πρέπει να εξοντωθούν». (Α. Δελμούζος)

Ποιες είναι οι διαφορές που πρέπει να υπάρχουν μεταξύ των λαών και πώς συντελούν στην ποιοτική αναβάθμιση του σύγχρονου κοσμοπολιτισμού;

Πιστεύετε ότι ισχύει σήμερα η διάκριση σε λαούς κυρίων και λαούς σκλάβων, η οποία πιστοποιεί και την απουσία του ανθρωπιστικού ιδανικού;

Να αναπτύξετε τις απόψεις σας για τα παραπάνω σε ένα άρθρο 500-600 λέξεων που θα δημοσιευθεί στον τοπικό τύπο.              Μονάδες 40

Ενδεικτικές απαντήσεις  σταδιακά ακολουθούν

 Α1 Η περίληψη

Το θέμα:

Ένας λαός, όπως και κάθε άτομο, έχει ανάγκη από ένα ιδανικό το οποίο να προέρχεται από την πολιτισμική κληρονομιά του.

[ή: η αξία των ιδανικών τόσο για τα άτομα όσο και για τους λαούς...]

Το περιεχόμενο των παραγράφων:

1^η         Ένας λαός, όπως και κάθε άτομο, έχει ανάγκη από ένα ιδανικό το οποίο να προέρχεται από την πολιτισμική κληρονομιά του

2^η         Ιδανικό των Ελλήνων είναι το ανθρωπιστικό, που επιδιώκει τη διαμόρφωση ενός ανθρώπου ο οποί­ος έχει αναπτύξει πολύπλευρα τις σωματικές, πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις, την ηθική και κοινωνική του συνείδηση, ενώ προοδεύει στον υλικό και πνευματικό βίο.

3^η         Ο ανθρωπισμός προβάλλει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και την ισότητα, αναγνωρίζει όμως τις διαφορές και τις ιδιαίτερες ικανότητες κάθε ατόμου και επι­τρέπει την ανάδειξη των άξιων στα αξιώματα της κοινωνίας.

4^η         Στο επίπεδο των λαών, αναγνωρίζει τις διαφορές τους, προβάλλοντας όμως την αξία, το δικαίωμα ελεύθερης ανάπτυξης και το σεβασμό κάθε λαού, ως παράγοντες ανάπτυξης του αν­θρώπινου πολιτισμού.

Πρόταση περίληψης

Ο δοκιμιογράφος υποστηρίζει ότι ένας λαός, όπως και κάθε άτομο, έχει ανάγκη από ένα ιδανικό το οποίο να προέρχεται από την πολιτισμική κληρονομιά του. Ιδανικό των Ελλήνων είναι το ανθρωπιστικό, που επιδιώκει τη διαμόρφωση ενός ανθρώπου ο οποί­ος έχει αναπτύξει πολύπλευρα τις σωματικές, πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις, την ηθική και κοινωνική του συνείδηση, ενώ προοδεύει στον υλικό και πνευματικό βίο. Ο ανθρωπισμός προβάλλει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και την ισότητα. Ωστόσο αναγνωρίζει τις διαφορές και τις ιδιαίτερες ικανότητες κάθε ατόμου και επι­τρέπει την ανάδειξη των άξιων στα αξιώματα της κοινωνίας. Αντίστοιχα, στο επίπεδο των λαών, αναγνωρίζει τις διαφορές τους, προβάλλοντας όμως την αξία, το δικαίωμα ελεύθερης ανάπτυξης και το σεβασμό κάθε λαού, ως παράγοντες ανάπτυξης του αν­θρώπινου πολιτισμού.        [λ.119]

B1       Η ελευθερία αποτελεί τη σημαντικότερη προϋπόθεση της προόδου όχι μόνο ενός λαού, αλλά ολόκληρης της ανθρωπότητας. Η ελεύθερη ανάπτυξη κάθε λαού δίνει τη δυνατότητα να διατηρεί και να καλλιεργεί τα δικά του πολιτιστικά στοι­χεία, τη γλώσσα, την τέχνη και γενικά την παράδοση του και να προσφέρει στον παγκόσμιο πολιτισμό τις αξίες και τα επιτεύγματα του. Έτσι, ενισχύεται η πολιτι­στική ποικιλία, αποφεύγεται η ομοιομορφία και η τυποποίηση και εξασφαλίζεται η ισότιμη ανάπτυξη και ευδοκίμηση όλων.

B2       Η παράγραφος αναπτύσσεται με αναλογία κυριολεκτική. «Όπως το κάθε άτομο χρειάζεται ένα σκοπό στη ζωή του... έτσι και ένας ολόκλη­ρος λαός» και «Όπως όμως στο άτομο ο σκοπός της ζωής του... έτσι και για το λαό».