Πράσινη ανάπτυξη

Μια «τελευταία πρόταση»:

1. Μα τι είναι αυτή η "πράσινη" ανάπτυξη;

Η πράσινη ανάπτυξη είναι μια πρόταση για μια νέου είδους πρωτοποριακή ανάπτυξη όπου το περιβάλλον και η ποιότητα δεν είναι μια παράμετρος ή μια ακόμα τομεακή πολιτική αλλά ο κύριος άξονας και η βάση ενός πρωτοποριακού και εναλλακτικού αναπτυξιακού σχεδίου μιας χώρας στη παγκοσμιοποιημένη οικονομία.
Οι επιστημονικές αποδείξεις ότι το κλίμα και το περιβάλλον αλλάζουν πληθαίνουν καθημερινά. Αυτό αργά ή γρήγορα θα απαιτήσει νέα μοντέλα και νέες τεχνολογίες ανάπτυξης.
Παράλληλα, έχουμε μία Ευρώπη και μια Ελλάδα που γερνάει και όπου το ένα τρίτο δυστυχώς είναι κάτω ή κοντά στο όριο της φτώχιας αλλά τα άλλα δύο τρίτα έχοντας καλύψει τις βασικές τους ανάγκες ψάχνουν την κατανάλωση της ευζωίας.
Κάποια κράτη έχουν καταλάβει το μήνυμα εδώ και λίγα χρόνια όπως η Δανία που είναι πρώτη εξαγωγική δύναμη σε ανεμογεννήτριες για παράδειγμα ή η όλο και μεγαλύτερη έμφαση της Γαλλίας στον ευζωικό τουρισμό. Η πίτα όμως μεγαλώνει διαρκώς και μια μικρή σχετικά οικονομία όπως η Ελλάδα μπορεί να βρει την κατάλληλη niche στην παγκόσμια οικονομία .

Βασικό στοιχείο είναι η ανάπτυξη και προώθηση τεχνολογιών με στόχο τη βιομηχανική παραγωγή τους καθώς και υπηρεσιών που βασίζονται στη προστασία και την εναλλακτική και αειφόρο εκμετάλλευση του περιβάλλοντος.

Μερικά τομεακά παραδείγματα αυτού του είδους ανάπτυξης.

-Βιομηχανική παραγωγή ανεμογεννητριών, φωτοβολταïκών, γεωθερμικών και άλλου είδους περιβαλλοντικών τεχνολογιών . Κύριος μοχλός είναι η εφαρμογή της νομοθεσίας (ειδικά για τις κλιματικές αλλαγές) και το «πρασίνισμα» των δημόσιων προμηθειών για τη δημιουργία αγοράς.

-Μετατροπή της γεωργίας σε οργανική (για να ξέρουμε και τι τρώμε, δηλαδή). Οι εξαγωγές σε οργανικό λάδι και ελιές κάνουν θραύση στην Αγγλία και την Κίνα που τα θεωρούν σχεδόν φάρμακα. Να βάλουμε στόχο το 20;; να έχουμε το 20% οργανική παραγωγή για παράδειγμα. Αν το έχει κάνει η Γερμανία δεν μπορεί η Ελλάδα με το πολύ ευνοϊκότερο κλίμα; Ο μετασχηματισμός της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής από χρηματοδότης της ποσότητας σε χρηματοδότη της ποιότητας είναι στόχος κοινωνικής και περιβαλλοντικής προτεραιότητας.

-Σοβαρή προώθηση της εναλλακτικής και ολιστικής ιατρικής αρχίζοντας από την δημιουργία πανεπιστημιακών εδρών . Στη Γαλλία υπάρχουν ακόμα και μονάδες δελφινοθεραπείας για αυτιστικά παιδιά. Στην Ελλάδα του Ιπποκράτη, του ήλιου, των αυτοφυών βοτάνων, του ελαιόλαδου και της μεσογειακής διατροφής παραμελείται ο τομέας των ολιστικών και εναλλακτικών θεραπειών; Αν το βλέπαμε σε συνδυασμό με τον τουρισμό 12 μήνες το χρόνο και τη παροχή κινήτρων για τη δημιουργία «θεραπευτικών ευζωικών» μονάδων;

Υπάρχουν πολλά άλλα που θα μπορούσαν να αναφερθούν αλλά για να μπορέσει να προωθηθεί τέτοιου είδους ανάπτυξη χρειάζεται να φύγουμε από την μακροοικονομική λογική και να πάμε σε τομεακές βιομηχανικές πολιτικές και σχεδιασμούς, λέξεις ταμπού όμως για την νεοφιλελεύθερη δογματική αντίληψη. Χρειάζονται ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη ολοκληρωμένων τομεακών πολιτικών και προγραμμάτων που θα ξεκινούν από την νομοθεσία, τα οικονομικά κίνητρα, την έρευνα, την τεχνική μετεκπαίδευση των αναγκαίων ειδικοτήτων μέχρι και το image making μιας χώρα ως «ποιοτικής» δηλαδή την εξωτερική της πολιτική. Οι δημόσιες προμήθειες μπορούν να γίνουν μοχλός ανάπτυξης μέσω της ζήτησης (ενέργεια από ανανεώσιμες στο δημόσιο, ανακυκλωμένο χαρτί, κτίρια δημοσίου υψηλών προδιαγραφών μόνωσης, κλπ).

2. Η αειφόρος ανάπτυξη ή βιώσιμη ανάπτυξη αναφέρεται στην οικονομική ανάπτυξη που σχεδιάζεται και υλοποιείται λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα. Γνώμονας της αειφορίας είναι η μέγιστη δυνατή απολαβή αγαθών από το περιβάλλον, χωρίς όμως να διακόπτεται η φυσική παραγωγή αυτών των προϊόντων σε ικανοποιητική ποσότητα και στο μέλλον. Η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει ανάπτυξη των παραγωγικών δομών της οικονομίας παράλληλα με τη δημιουργία υποδομών για μία ευαίσθητη στάση απέναντι στο φυσικό περιβάλλον και στα οικολογικά προβλήματα (όπως ορίζουν παραδοσιακές επιστήμες σαν τη γεωγραφία). Η βιωσιμότητα υπονοεί ότι οι φυσικοί πόροι υφίστανται εκμετάλλευση με ρυθμό μεγαλύτερο από αυτόν με τον οποίον ανανεώνονται, διαφορετικά λαμβάνει χώρα περιβαλλοντική υποβάθμιση. Θεωρητικά, το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της περιβαλλοντικής υποβάθμισης είναι η ανικανότητα του γήινου οικοσυστήματος να υποστηρίξει την ανθρώπινη ζωή (οικολογική κρίση).

Σημείο αναφοράς για τις εξελίξεις στη μελέτη της οικολογικά ευαίσθητης ανάπτυξης αποτελεί το πρωτόκολλο του Κιότο, που υπογράφηκε το 1997 (ως συμπλήρωμα της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές του 1992) και τέθηκε μερικώς σε ισχύ από το 2005. Ορισμένες από τις τάσεις και τα ζητήματα που απασχολούν τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Ευρώπη από τη δεκαετία του 1990 είναι: η προώθηση χρήσης «ενεργειακά καθαρών» μορφών μετακίνησης (π.χ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα), η «βιωσιμότερη» αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, ο οικολογικός χαρακτηρισμός καταναλωτικών προϊόντων, η βιοτεχνολογία, η εξάλειψη φυλετικών και σεξιστικών διακρίσεων στον εργασιακό τομέα κλπ.

Συναφείς όροι, οι οποίοι συνήθως χρησιμοποιούνται με σχεδόν ταυτόσημη έννοια, είναι η πράσινη ανάπτυξη και η πράσινη οικονομία. Ωστόσο πρέπει να τονισθεί πως η πράσινη ανάπτυξη δίνει προτεραιότητα στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα και όχι στην οικονομική ανάπτυξη ενώ σχετίζεται, έως έναν βαθμό τουλάχιστον, με τα πράσινα κόμματα της πολιτικής οικολογίας. Από την άλλη, η πράσινη οικονομία αποτελεί ουσιαστικά εφαρμογή των οικολογικών οικονομικών, μίας ετερόδοξης οικονομολογικής σχολής με παρεμφερείς προβληματισμούς, δίνοντας έμφαση στις ήπιες μορφές ενέργειας. Η αειφόρος ανάπτυξη, η πράσινη ανάπτυξη και η πράσινη οικονομία, ανάμεσα στ' άλλα, μπορούν να αξιοποιούν και τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία που παρέχει η επιστήμη των περιβαλλοντολόγων μηχανικών, καθώς και τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής.