Ασκήσεις περίληψης Ι

Το κείμενο των Πανελλαδικών Εξετάσεων 2010 στη Νεοελληνική Γλώσσα

Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος, έχοντας επίγνωση των αναγκών και των επιθυμιών του, καλείται να συμβάλει αποφασιστικά στην πορεία της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής του κατάρτισης. Σε αυτή την ατομική, και πολλές φορές εξαιρετικά δύσκολη, πορεία κατάκτησης νέων γνώσεων, δεν ενεργεί μόνος του, όπως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε με βάση το πρώτο συνθετικό της λέξης αυτο-μόρφωση. Ο άνθρωπος δεν δραστηριοποιείται μέσα σε ένα κοινωνικό κενό, αλλά μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Βρίσκεται δηλαδή σε συνεχή επικοινωνία με τους άλλους, σε επαφή και ανταλλαγή με τους επίσημους ή ανεπίσημους εκπαιδευτικούς θεσμούς, με ποικίλους οργανισμούς και κέντρα κατάρτισης, ακόμη και όταν οι νέες τεχνολογίες του επιτρέπουν να μαθαίνει και να εργάζεται σε φυσική απόσταση από τους άλλους.

Με αυτή την έννοια, οι διαδικασίες και οι πρακτικές αυτομόρφωσης στη σημερινή εποχή δεν σημαίνουν την απουσία των άλλων, θεσμών και ατόμων, ούτε την κοινωνική απομόνωση του καθενός ατόμου, αλλά την ενεργητική στάση του, αφού το ίδιο αποφασίζει, άλλοτε αυτοβούλως και άλλοτε κάτω από την πίεση συγκεκριμένων αναγκών, να εκπαιδευθεί. Η ενεργητική στάση συνίσταται στο ότι ο άνθρωπος καλείται να διαμορφώσει μαζί με τους άλλους συμμετέχοντες (οργανισμούς, εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενους) το περιεχόμενο, τη διαδικασία και τους τρόπους της εκπαίδευσής του.

Όμως οι πρωταρχικοί παράγοντες που καθιστούν την αυτομόρφωση αναγκαία για τα άτομα των σύγχρονων κοινωνιών είναι οι νέες επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις και οι συνεπακόλουθες μεταμορφώσεις της αγοράς εργασίας. Μία από τις συνέπειες αυτών των αλλαγών είναι ότι πολλά επαγγέλματα χάνουν γρήγορα την αξία και τη χρησιμότητά τους, ενώ οι γνώσεις και οι δεξιότητες που τα άτομα κατέκτησαν στα πρώτα στάδια της ζωής τους καθίστανται ανεπαρκείς για το παρόν και το μέλλον. Η συνολική τεχνολογική αναδιάρθρωση της εργασιακής δραστηριότητας στερεί όλο και περισσότερο στα άτομα τη δυνατότητα να διατηρούν μία και μοναδική επαγγελματική ταυτότητα σε όλη τη διάρκεια της ενεργού ζωής τους. Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα από τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες αυτής της κατάστασης για τα άτομα, οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους. Το γεγονός αυτό επιβάλλει στα άτομα να κατακτούν διαρκώς γνώσεις, να ανανεώνουν τις δεξιότητές τους, να αποκτούν γρήγορα νέες ειδικεύσεις, δηλαδή, να εκπαιδεύονται συνεχώς.

Η εκπαίδευση δεν νοείται πια ως η απλή, κανονιστική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες γενιές στις νεότερες, όπως την όριζε ο E. Durkheim κατά τον 19ο αιώνα. Και τούτο επειδή, τόσο το περιεχόμενο της εκάστοτε εκπαιδευτικής πράξης όσο και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτήν, αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, τα δύο φύλα και τις διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων, γεγονός που παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες πρακτικές της καθημερινής ζωής. Η εκπαιδευτική πράξη καθίσταται επομένως μια διαδικασία που δεν περιορίζεται στο χώρο (το σχολείο) και το χρόνο (περίοδος της νεότητας), αλλά επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και πέραν των σχολικών τειχών.

Αλεξάνδρα Κορωναίου, Εκπαιδεύοντας Εκτός Σχολείου, 2002 (Διασκευή)

Θέμα:         Η έννοια της αυτομόρφωσης και η αναγκαιότητά της.

 Τα "δεδομένα" του περιεχομένου

• Δραστηριοποίηση του ατόμου σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της παιδείας και των νέων τεχνολογιών.
• Συμμετοχή του ατόμου και συνδιαμόρφωση της εκπαιδευτικής πορείας με τους κοινωνικούς φορείς.
• Αναγκαιότητα της «δια βίου» εκπαίδευσης λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης και των αλλαγών στο εργασιακό περιβάλλον.
• Επιτακτική η ανανέωση των ειδικών γνώσεων - ικανοτήτων και η επαγγελματική ευελιξία.
• Η εκπαιδευτική πράξη «δια βίου» υποχρέωση - διαδικασία που υπερβαίνει χρονικά και τοπικά όρια.

Μια πρόταση για Πλαγιότιτλους

1^η Ορισμός της αυτομόρφωσης [«σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία με κινητήρια δύναμη τον ίδιο τον άνθρωπο»]. Το άτομο δραστηριοποιείται σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της παιδείας και των νέων τεχνολογιών. Το άτομο συμμετέχει και συνδιαμορφώνει την εκπαιδευτική του πορεία με τους κοινωνικούς φορείς.

 2^η Υπάρχει ανάγκη της «δια βίου» εκπαίδευσης λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης και των αλλαγών στο εργασιακό περιβάλλον.

 3^η Είναι επιτακτική η ανανέωση των ειδικών γνώσεων - ικανοτήτων και η επαγγελματική ευελιξία.

 4 Η εκπαίδευση πλέον είναι μια «δια βίου» υποχρέωση και μια διαδικασία που υπερβαίνει χρονικά και τοπικά όρια.

Άσκηση:

Να μελετήσετε και να αξιολογήστε τις περιλήψεις που γράφτηκαν στην τάξη:

Γ1 

1.

Ο συγγραφέας ορίζει την έννοια της αυτομόρφωσης ως μια διαδικασία μέσα από την οποία το άτομο ως τμήμα ενός κοινωνικού συνόλου εμπλουτίζει διαρκώς τις γνώσεις του για τα νέα τεχνολογικά δεδομένα. Τονίζει πως μέσω αυτής ενεργοποιείται και σε συνεργασία με τους υπόλοιπους «συμμετέχοντες» αποφασίζει για την εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Θεωρεί αναπόφευκτη την αυτομόρφωση για τα άτομα των ραγδαλία εξελισσόμενων κοινωνικών ώστε να συμβαδίζουν με τις τεχνολογικές εξελίξεις. Καταλήγει πως ο όρος εκπάιδευση δεν περιορίζεται χρονικά και ηλικιακά, αλλά οφείλει να θεωρηθεί ως μια διαδικασία «δια βίου» εκπαίδευσης.     [Λέξεις 88]

2.

Είναι δυνατόν η μόρφωση ενός ατόμου να συμβάλλει στην επαγγελματική και εκπαιδευτική ζωή του; Ασφαλώς τα άτομα μέσα από μια αέναη αυτομόρφωση επιδιώκουν να κατακτήσουν καινούργιες γνώσεις που τελικά εξασφαλίζονται από τη συνεχή επαφή μεταξύ τους. Επιπλέον τα άτομα καταλαμβάνουν το βάθρο της μάθησης με τη θέλησή και αποφασιστικότητά τους. Παράλληλα, η σημασία της μόρφωσης καθορίζεται από την ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης, τεχνολογίας καθώς και το χώρο εργασίας. Οι γνώσεις που κατείχαν στο παρελθόν τα άτομα δεν είναι πλέον επαρκείς γιατί οι αξίες τους έχουν ξεθωριάσει και αυτό απορρέει από τη σημερινή επαγγελματική αστάθεια των νέων. Είναι καθολικά παραδεκτό πως τα άτομα είναι απαραίτητο να διευρύνουν τις γνώσεις τους σε όλη τους τη ζωή.   [Λέξεις 114]

3.

Το κείμενο πραγματεύεται τη σημασία της αυτομόρφωσης και τις συνέπειές της στον άνθρωπο. Αρχικά, ο συγγραφέας ορίζει την αυτομόρφωση ως τη διαδικασία που καθορίζει την επαγγελματική του πορεία. Ο άνθρωπος, λοιπόν, επικοινωνεί και ανταλλάσσει απόψεις με κοινωνικούς φορείς. Επιπλέον, επισημαίνεται πως η ενεργητική στάση και η διαμόρφωση της κατάρτισης του κα΄θε ατόμου συνιστούν την αυτομόρφωση. Στη συνέχεια, η αυτομόρφωση επηρεάζεται από την επιστημονική εξέλιξη. Έτσι ο άνθρωπος δεν αποκτά σταθερή επαγγελματική πορεία και υποχρεώνεται να εκπαιδεύεται συνεχώς. Τέλος, ο κειμενογράφος καταλήγει πως η εκπαίδευση δεν περιόρίζεται ούτε τοπικά, ούτε χρονικά, αλλά συνεχίζεται «ες αεί».  [Λέξεις 94]

 Γ4

1.

Η Αλεξάνδρα Κορωναίου πραγματεύεται το θέμα της αυτομόρφωσης. Αρχικά περιγράφει τον όρο αυτομόρφωση και επισημαίνει την αναγκαιότητα της συνεργασίας του ατόμου και του κοινωνικού περιβάλλοντος. Στη συνέχεια τονίζει την επικοινωνία με επίσημους ή μη εκπαιδευτικούς θεσμούς και ρηξικέλευθες τεχνολογίες. Υπογραμμίζει την ενεργητική στάση απέναντι στην εκπαίδευση χωρίς την απουσία θεσμών και ατόμων. Έτσι επιτυγχάνεται η διαδικασία, το περιεχόμενο και οι τρόποι εκπαίδευσής του. Οι επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις είναι οι κύριοι παράγοντες που διαμορφώνουνε τις αλλαγές στην αγορά εργασίας. Οι απόρροιες αυτών των αλλαγών εκτός των ψυχοκοινωνικών συνεπειών έχουν ως αποτέλεσμα τη συνεχή εκπαίδευση στην επαγγελματική τους πορεία. Καταλήγοντας συμπεραίνει την αλληλεξάρτηση χρόνου και περιεχομένου στην εκπαιδευτική διαδικασία με τα κριτήρια των ανθρώπων της κάθε γενιάς σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.  [Λέξεις 123]                                                                                        

2.

            Το κείμενο πραγματεύεται την εκπαιδευτική διαδικασία της αυτομόρφωσης, τον ορισμό, τις συνθήκες, τα στοιχεία και τις μεταβολές της. Η συγγραφέας αρχικά προσδιορίζει τον όρο της αυτομόρφωσης και καθορίζει τη δραστηριότητα του ατόμου μέσα σε αυτή. Στη συνέχεια αναφέρει τις συνθήκες που χαρακτηρίζουν την ενεργή συμμετοχή του ατόμου στο πλαίσιο της αυτομόρφωσης. Κατόπιν καταθέτει τα στοιχεία που επιβάλλουν την αυτομόρφωση και την ανεπάρκεια των γνώσεων που οδηγούν σε εξέλιξη. Τέλος καταλήγει στη μεταβολή του θεσμού της εκπαίδευσης εξαιτίας των αλλαγών στο περιεχόμενο, στο χρόνο και στο χώρο.         [Λέξεις 86]

3.

            Στο συγκεκριμένο κείμενο, ο συγγραφέας αναφέρεται στην αυτομόρφωση που αποτελεί μια σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία, για την οποία απαιτείται ένα κοινωνικό περιβάλλον και που δεν περιορίζεται στα όρια του σχολικού χώρου. Αρχικά τονίζει πως απαιτείται η ενεργητική στάση του ίδιου του ατόμου που καλείται να διαμορφώσει τον τρόπο της εκπαίδευσής του. Στη συνέχεια επισημαίνει τους παράγοντες της αυτομόρφωσης που είναι οι επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις, καθώς και η αστάθεια της εργασίας της αγοράς εργασίας, λόγω της οποίας τα επαγγέλματα χάνουν τη χρησιμότητά τους και ωθούνται τα άτομα στην εναλλαγή επαγγελμάτων. Τέλος, ο συγγραφέας συμπεραίνει πως η εκπαίδευση έχει υποστεί μεταβολές καθώς τα άτομα καλούνται να  ανανεώνουν συνεχώς τις γνώσεις τους με αποτέλεσμα να αλλάζον τόσο το περιεχόμενο της όσο και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτή.          [Λέξεις 125]