Δευτέρα 28 Μαρτίου 2011

«Ημερολόγια» μαθημάτων



Δευτέρα 28 Μαρτίου/Γ4

Γλώσσα της εξουσίας και γλώσσα της παιδείας
Έκφραση – Έκθεση Γ’ Λυκείου, Γ’ Λυκείου σελ.220 - 224

Πέμπτη 24 Μαρτίου 2011

Έκθεση: Εμφάνιση και συμπεριφορά των νέων


Άσκηση παραγωγής λόγου για το Γ1
[Παράδοση γραπτών έως την Πέμπτη 31.3.2011]


Το κείμενο:
Ο άνθρωπος και το φόρεμα

            Το φόρεμα (ανθρώπινη επινόηση και φροντίδα) ως προστασία και στολισμός αποτελειώνει και επισφραγίζει το "πρόσωπό" μας, το συμπληρώνει και το παρουσιάζει. Το πώς ντύνουμε το σώμα μας (από την κεφαλή έως τα πόδια), με τι υλικά και με ποιο τρόπο, δεν είναι καθόλου ασήμαντο ή τυχαίο γεγονός για την υπόστασή μας, τη "δημόσια" και την "ιδιωτική". Αποτελεί μέρος του εαυτού μας, την προβολή του προς τα έξω, και εκφράζει την προσωπική μας υφή: το πώς θέλουμε να μας βλέπουν οι άλλοι και τα δικά μας μάτια. Γδύνετε έναν άνθρωπο (στο ιατρείο, στο στρατόπεδο, στη φυλακή) και χάνει αμέσως την αυτοπεποίθηση, τη δύναμη, το γόητρό του. Έχει την εντύπωση ότι του αφαιρέσατε και κρατάτε στα χέρια σας όχι απλώς το περίβλημα, αλλά ένα μεγάλο μέρος από την ουσία του. ‘Οτι τον ακρωτηριάσατε. Φαντάζεστε ότι μπορεί να επιβληθεί, να έχει συνείδηση του εαυτού του "πλήρη", να ασκήσει την εξουσία ή την αποστολή του ένας αξιωματικός χωρίς στολή, ένας παπάς δίχως ράσο, ένας δικαστής ντυμένος όπως ο κατηγορούμενος;
            Στις αρχαίες κοινωνίες, στους λαούς τους πρωτόγονους όχι μόνο το επίσημο φόρεμα (του φύλαρχου, του ιερέα, του μάντη κτλ.), αλλά και το καθημερινό λογαριάζεται πολύ. Πιστεύεται ότι είναι μέρος του ανθρώπου που το φορεί, συνέχεια, απόληξή του. ότι μετέχει στην ουσία του, έχει εμποτισθεί απ' αυτήν, όπως οι τρίχες του σώματος ή τα νύχια. Και γι' αυτό, εάν κατορθώσει κανείς να προμηθευτεί έστω και ένα κομματάκι από το ρούχο του εχθρού ή του αγαπημένου του, μπορεί να τον κάνει (με τη δύναμη της μαγείας) υποχείριό του. Ο πρωτόγονος (και με τη νοοτροπία του σκέπτονται και ενεργούν παρά πολλοί, ακόμη και μέσα στις πιο εξελιγμένες κοινωνίες) φοβάται και "φυλάει" τα ρούχα του. Όπως και την απεικόνιση, το είδωλό του. Περιέχουν, κατά κάποιο τρόπο, την υπόστασή του, και όταν τα παραδίνει ή του τα αρπάζουν, πιστεύει ότι έχει εκχωρήσει ένα μέρος του εαυτού του στη διάκριση του άλλου και βρίσκεται πια κάτω από τον έλεγχό του.
            Όχι λοιπόν δεν κάνει, αλλά ίσα-ίσα το ράσο κάνει τον παπά. Όταν αλλάζετε το φόρεμά σας, αισθάνεστε διαφορετικός. Βάζετε τα γιορτινά σας και αμέσως διάθεση και συμπεριφορά γίνεται πανηγυρική. ντύνεστε στο χακί, και ένας άλλος τύπος ανθρώπου σχηματίζεται μέσα σας: ο στρατιώτης. τα μαύρα ρούχα δεν ταιριάζουν απλώς, συνθέτουν το πένθος σας. για να νιώσετε την εξοχή, το βουνό, τη θάλασσα, πρέπει να πετάξετε το συνηθισμένο και να βάλετε το εκδρομικό σας κοστούμι. Με την ίδια αμφίεση δεν μπορείτε να ζήσετε διαφορετικές καταστάσεις ζωής. Στην ανάγκη, μεταβάλλετε μια λεπτομέρεια (ανασηκώνετε το καπέλο ή τα μανίκια σας, πετάτε το σακάκι ή ξεκουμπώνετε το πουκάμισό σας) και βρίσκετε την αντιστοιχία του εσωτερικού με το εξωτερικό σας.
            Πόσο η εξωτερική εμφάνιση (φόρεμα προπάντων αλλά και κόμμωση, στάση, περπάτημα) είναι συνάρτηση της εσωτερικής μας δομής, φαίνεται από το γεγονός ότι και μόνο από τον τρόπο που ντύνεται ένας άνθρωπος μπορεί να μαντέψει κανείς το επάγγελμα, την κοινωνική θέση, την παιδεία του, αλλά και πολλές πτυχές του χαρακτήρα του: το βάθος της ψυχής του, τις βλέψεις και τις επιδιώξεις του, τις διαστάσεις του αισθηματικού του κόσμου, το τι θέλει και μπορεί να πάρει και να δώσει στη ζωή, το πόσο εμπιστεύεται τον εαυτό του και άλλους ανθρώπους, αν λογαριάζει ή όχι τα μέτρα και τις συνήθειες του συλλογικού βίου.
            Ακόμα και όταν συμβεί μια βαθιά και απότομη μεταβολή στη δημόσια ή στην ιδιωτική ζωή ενός ανθρώπου, μια περιπλοκή απροσδόκητη, μια κρίση (όταν κλείσει π.χ. μια πόρτα και σκοτεινιάσει ή ανοίξει ένα παράθυρο και φωτιστεί, ευωδιάσει ο αισθηματικός του κόσμος), η αλλαγή θα σημειωθεί και στην αμφίεσή του: το φόρεμα βαραίνει ή ελαφρώνει, εγκαταλείπεται ή γίνεται αντικείμενο ιδιαίτερης φροντίδας, προσαρμόζεται στη νέα κατάσταση ή ετοιμάζεται να την απεικονίσει. Τις πιο πολλές φορές οι μεταπτώσεις αυτές γίνονται χωρίς να τις επιδιώξουν εμπρόθετα ή και να τις προσέξουν οι φορείς του. Η παρόρμηση έρχεται μόνη της, από "μέσα", και το αποτέλεσμα γίνεται αντιληπτό άμα οριστικοποιηθεί.
            Μια τελευταία παρατήρηση: την προσδιοριστική, την περιοριστική δύναμη του φορέματος την αισθανόμαστε όταν ανταλλάσσουμε το αληθινό μ' ένα ψεύτικο-που μας κρύβει, π.χ. την αποκριάτικη αμφίεση. Τότε έχουμε το αίσθημα ότι αποδεσμευτήκαμε, αποβάλαμε ένα μέρος του εαυτού μας, εκείνο που έχομε συνθέσει για να το θεωρούν οι άλλοι (και μεις οι ίδιοι) πρόσωπό μας, και μπορούμε πια να παίζομε ένα ρόλο-αυτόν που δεν έχομε καθόλου ή συχνά το θάρρος ή την ευκαιρία να υποδυθούμε στην καθημερινή ζωή. Εάν μας αποσπάσουν την ψεύτικη περιβολή, ξαναγυρίζουμε στην τάξη και στη νηφαλιότητα-η παρένθεση έχει κλείσει...

Το ερώτημα:
            Οι νέοι κάθε εποχής αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα διαφορετικά από ότι οι μεγαλύτεροι. Το στοιχείο αυτό διακρίνεται και στον τρόπο ζωής και ειδικότερα στην αμφίεση της νεολαίας.
            Σε ένα κείμενο 450-500 λέξεων έχετε την ευκαιρία να εκθέσετε τους λόγους που κάνουν τους νέους να ντύνονται και να συμπεριφέρονται με το δικό τους τρόπο. Το κείμενό σας θα δημοσιευτεί σε ένα σύγχρονο περιοδικό για νέους.

Τρίτη 22 Μαρτίου 2011

Πνευματικοί άνθρωποι



Στις σελίδες 324-327 του βιβλίου της Έκφρασης – Έκθεσης της Γ’ Λυκείου, υπάρχει ένα ενδιαφέρον κείμενο του Θ. Μαυρόπουλου για τον πνευματικό άνθρωπο και το ρόλο του. Αναδημοσιεύεται εδώ, γιατί τις περισσότερες φορές αγνοείται.

Ο πνευματικός άνθρωπος
Απόπειρα ορισμού και κοινωνικού προσδιορισμού του.

Ο εικοστός αιώνας, αιώνας δύο παγκόσμιων πολέμων, πολύ προχωρημένων τεχνολο­γικών εξελίξεων, μεγάλων ιδεολογικών ανακατατάξεων, αξιοσημείωτων αντιφατικών δεδο­μένων, τραβάει προς τη λήξη του. Στο πέρασμα του άφησε αδιευκρίνιστα πολλά θέματα. Πολλοί, προπάντων, όροι της ζωής συχνά αντιμετωπίζονται με διαμετρικά αντίθετες τοπο­θετήσεις και η θεωρητική σκέψη του, κατά τα φαινόμενα, οικουμενικού πολιτισμού του αιώ­να μας δεν αποδέχεται με ενιαίο τρόπο ό,τι θα προσδοκούσαμε να ενοποιεί ο κοινός παρο­νομαστής της ανθρώπινης λογικής. για παράδειγμα, οι έννοιες της δικαιοσύνης ή της ελευ­θερίας προσδιορίζονται με παραμέτρους που υπαγορεύει ομολογουμένη ή ανομολόγητη σκοπιμότητα.

Αναφορά στην ιστορία του όρου πνευματικός άνθρωπος
Ανάμεσα στους όρους που περιμένουν ακόμη τη διευκρίνιση τους είναι και αυτοί της έννοιας του πνευματικού ανθρώπου. Ο όρος είναι ένας νεολογισμός που δεν έχει πίσω του μεγάλη ιστορία. Κατά το Oxford English Dictionary εμφανίζεται στην αγγλόφωνη γραμματεία γύρω στα μέσα του 17ου αι., ενώ στην αντίστοιχη γαλλόφωνη, κατά το Vocabulaire philosophique του Lalande, προβάλλει δειλά προς το τέλος του 19ου αι. Στη νεοελληνική γραμματεία ο νεολογισμός, που με εκκρεμή ακόμη καί τώρα απόδοση και με επαμφοτερίζουσα τάση ανάμεσα στους όρους διανοούμενος και πνευματικός άνθρωπος έρχεται να αντιστοιχήσει προς τους ξενόγλωσσους όρους, αρχίζει να χρησιμοποιείται γύρω στα μέσα του αιώνα μας.

Ενδείξεις για την ανεπάρκεια των προτεινόμενων ορισμών του όρου
Η διερεύνηση του θέματος οδηγεί στη διαπίστωση ότι είναι ανεπαρκείς οι ορισμοί που προτάθηκαν σε έγκυρα λεξικά. Ας περιοριστούμε στη γαλλική λεξικογραφία· το Λεξικό της Γαλλικής Ακαδημίας (έκδ. 1935) ορίζει ως διανοούμενο (intellectuel το πρόσωπο στο οποίο υπερισχύει η χρήση της διάνοιας σε αντίθεση με τον άνθρωπο που ασκεί χειρωνακτι­κή εργασία· το Λεξικό Robert (έκδ. 1957) χαρακτηρίζει, με ορισμό περισσότερο περιοριστι­κό και περισσότερο επεκτατικό, ως διανοούμενο το πρόσωπο που έχει μια έκδηλη ή υπερ­βολική προτίμηση για τα πνευματικά ζητήματα· το μικρό Larousse (έκδ. 1961) αποδίδει την ιδιότητα του διανοουμένου στο πρόσωπο που ασχολείται από διάθεση ή επάγγελμα με τα πνευματικά ζητήματα.

Διερεύνηση των αιτίων για την ανεπάρκεια των ορισμών του όρου
Η ανεπάρκεια των ορισμών αυτών οφείλεται κυρίως σ' έναν αντικειμενικό παράγο­ντα· στη φύση της ανθρώπινης υπόστασης, στη λειτουργία του ανθρώπου ως λογικού όντος. Η διανοητική λειτουργία, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, είναι αναμφισβήτητο χαρακτηριστικό όλων των ανθρώπων και θα αποτελούσε αναίρεση του βασικού στοιχείου της ανθρώπινης φύσης η αυθαίρετη άρνηση της απόδοσης του σε κάποιους, λίγους ή πολλούς, ανθρώπους που οι απασχολήσεις τους δίνουν την εντύπωση μηχανιστικής λειτουργίας με ή χωρίς τη χρήση μηχανών και οπωσδήποτε με την καταβολή μικρής ή μεγάλης μυϊκής δύναμης. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την τεχνολογικά προχωρημένη εποχή μας, αφού αυτή ακόμη και την καλλιέργεια της γης, που για αιώνες ήταν συνδεδεμένη με την καταβολή σωματικών δυνά­μεων, την αποδέσμευσε σε μεγάλο βαθμό από ό,τι μακροχρόνιο εθισμό χαρακτηρίζουμε χειρωναξία. Άλλωστε και σε παλιότερες περιόδους της εξελικτικής πορείας του ανθρώπινου γένους, όπως είναι η γεωργική, δεν έλειψε από τους ανθρώπους η λειτουργία του πνεύμα­τος· μαρτυρία αδιάψευστη αποτελεί η θυμοσοφία των διάφορων λαών, που με θαυμαστή λει­τουργία της συλλογικής διανόησης αποτύπωσε με απαράμιλλη επιγραμματικότητα τα κατα­σταλάγματα της συλλογιστικής, που πήγαζε από τη βιωματική εμπειρία της ζωής.
Η ανεπάρκεια των συζητούμενων ορισμών οφείλεται, ακόμη, στη συσχέτιση της έν­νοιας του πνευματικού ανθρώπου με τη διάθεση που δείχνει για πνευματικά θέματα και με τις διανοητικές δραστηριότητες του. Αναμφισβήτητα υπάρχουν διαχρονικά προβλήματα στην ανθρώπινη ζωή, θέματα πνευματικών, ηθικών, κοινωνικών, πολιτικών, φιλοσοφικών κ.ά. προσανατολισμών, που στέκονται μπροστά σε κάθε εποχή ως εκκρεμούσα ύλη και την προ­καλούν να πάρει θέση έναντι προγενέστερων διερευνήσεων της, να δώσει την τεκμηριωμέ­νη κατάφαση της σε παλιές προτάσεις ή την τεκμηριωμένη αναθεώρηση παλαιότερων εκτι­μήσεων. Η ζωή πάντως βρίσκεται σε αδιάκοπη μεταβολή («πάντα ρει» κατά τη διατύπωση του φιλοσόφου Ηρακλείτου) και δεν είναι μόνο τα διαχρονικά προβλήματα που επιζητούν μια απάντηση από κάθε εποχή, αλλά και πλήθος από άμεσα πρακτικά προβλήματα που περιμέ­νουν τη διεκπεραίωση τους από την καθοριστική συμβολή του ανθρώπινου πνεύματος. Έτσι το ανθρώπινο πνεύμα μοιράζει, με αναλογία μη προσδιοριζόμενη, το ενδιαφέρον του ανά­μεσα στα θεωρητικά και στα πρακτικά προβλήματα της ζωής. Απλώς κατά περιπτώσεις το ενδιαφέρον αυτό λειτουργεί συνδυαστικά με μικρότερη ή με μεγαλύτερη απόκλιση προς αυτά ή προς εκείνα και είναι στα όρια του αναπόδεικτου μια τομή που να δείχνει την αποκλει­στική προσήλωση του ανθρώπου σ' αυτά ή σ' εκείνα.

Κατηγοριοποίηση των διανοητικών δραστηριοτήτων
Διανοητικές δραστηριότητες μπορούμε να αναγνωρίσουμε κυρίως στις ακόλουθες κατηγορίες ανθρώπων.
Α. Στους επιστήμονες· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι με σπουδές ανώτατου επιπέδου έχουν εξειδικευτεί σ' έναν τομέα επιστημονικής δραστηριότητας και εργάζονται ερευνητι­κά σε εργαστήρια ή σε σπουδαστήρια για την προώθηση επιστημονικών δεδομένων.
Β. Στους πτυχιούχους ανώτατων και ανώτερων σχολών· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι εφαρμόζουν με επιστημονικές μεθόδους εξειδικευμένες γνώσεις κάποιου επιστημονικού χώρου, χωρίς αναγκαστικά να περιορίζονται στην απλή εφαρμογή κερδισμένων γνώσεων -συχνά μπορεί να έχουν προωθητικές εμπνεύσεις.
Γ. Στους καλλιτέχνες (ζωγράφους, γλύπτες, μουσικούς κ.ά.)· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι με συστηματικές σπουδές ή, σπανιότερα, αυτοδίδακτοι παράγουν καλλιτεχνικό έργο επενδύοντας σ' αυτό τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους ή συναιρώντας σ' αυτό αντί­στοιχα συλλογικά στοιχεία.
Δ. Στους λογοτέχνες (ποιητές, πεζογράφους, θεατρογράφους, σεναριογράφους κ.ά.)· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι ασχολούνται με την καλλιτεχνική διατύπωση του λόγου και τροφοδοτούν τον κοινωνικό χώρο με έργα που αναπαράγουν διάφορες μορφές ζωής με την ιδιοτυπία της προσωπικής ευαισθησίας τους.
Ε. Στους κριτικούς· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι ασχολούνται με την κριτική παρου­σίαση των καλλιτεχνικών και λογοτεχνικών δημιουργημάτων ή και διαφόρων άλλων εκδηλώ­σεων της κοινωνικής ζωής με πρόθεση την ανύψωση των κριτηρίων των ανθρώπων.
ΣΤ. Στους συντελεστές του θεάτρου, του κινηματογράφου, της τηλεόρασης, του θεάτρου σκιών, του κουκλοθέατρου· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όλοι όσοι μετέχουν στην παρα­γωγή καλλιτεχνικού θεάματος (ηθοποιοί, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι κ.ά.), που αποσκοπεί παράλληλα στην αισθητική και πνευματική ωφέλεια των θεατών.
Ζ. Στους δημοσιογράφους· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι με εξειδικευμένες, συχνά, σπουδές ασχολούνται με την καθημερινή και με την εποχική επικαιρότητα, όταν βέβαια δεν περιορίζονται στην καταγραφή της, αλλά προχωρούν στην ανάλυση της και διαφωτίζουν για τα αίτια, τις συσχετίσεις και τα αποτελέσματα των κοινωνικών γεγονότων.
Η. Στους κληρικούς· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι, ταγμένοι με ιδιαίτερο ζήλο στην υπηρεσία κάποιας θρησκείας, δεν περιορίζονται στα τελετουργικά καθήκοντα τους, αλλά με ευρύτερη δραστηριότητα ερεθίζουν θετικά την ηθική ευαισθησία των ανθρώπων.
Θ. Στους πολιτικούς· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι με θυσία, συχνά, των προσωπικών βιοποριστικών προοπτικών τους ελαύνονται από τη φιλοδοξία να υπηρετήσουν την κοινωνία τους με τις παραμέτρους που προσδιορίζει η ιδεολογική ένταξη τους σε διαμορφωμένους ή σε διαμορφούμενους πολιτικούς σχηματισμούς.
Ι. Στους φιλοσοφούντες· στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι ανάγονται σε μια ευρεία επο­πτεία της ανθρώπινης ζωής και διατυπώνουν στοχαστικές θεωρήσεις των δεδομένων της, αναζητώντας καθολικές απαντήσεις στα προβλήματα του ανθρώπου ως πνευματικού και ψυχικού όντος.
Η κατηγοριοποίηση που έχει προηγηθεί είναι αναγκαστικά περιοριστική και ίσως θα μπορούσε να διευρυνθεί περιλαμβάνοντας και άλλες κατηγορίες ανθρώπων που δείχνουν διάθεση για πνευματικά θέματα και για διανοητικές δραστηριότητες. Οπωσδήποτε στον κοι­νωνικό χώρο αναπτύσσουν ωφέλιμη πνευματική δραστηριότητα πολλοί άνθρωποι που δε θα ήταν εύκολο να ενταχθούν σε μια από τις παραπάνω δέκα κατηγορίες· υπάρχουν, αναμφι­σβήτητα, πολλοί άνθρωποι που βάζουν σε κίνηση τη σκέψη τους παρακολουθώντας με αξιο­σημείωτο βαθμό προσοχής τα δεδομένα της κοινωνικής ζωής. Ωστόσο λειτουργεί κάποια σιωπηρή κοινωνική συναίνεση να αποδίδεται η ιδιότητα του πνευματικού ανθρώπου σ' όσους ανήκουν σ' ένα από τα λειτουργήματα των κατηγοριών που έχουν σημειωθεί.

Υποχρεώσεις των ανθρώπων που αναπτύσσουν διανοητικές δραστηριότητες
Ο χαρακτηρισμός του πνευματικού ανθρώπου, με οποιοδήποτε περιορισμό ή επέκτα­ση των κατηγοριών που σημειώθηκαν, εντοπίζεται σε μια περιορισμένη στατιστικά μειονότητα σε κάθε χώρα. Είναι από την άποψη αυτή ευδιάκριτη κοινωνική αναφορά και σαφής αξιολογική κοινωνική διάκριση. Ο χαρακτηρισμός πάντως δε δημιουργεί κατοχυρωμένα δι­καιώματα, ενώ διαμορφώνει σαφείς υποχρεώσεις ηθικής τάξης. Η καταγραφή των υποχρε­ώσεων αυτών στοιχειοθετεί τον κοινωνικό προσδιορισμό του πνευματικού ανθρώπου. Η ανταπόκριση του σ' αυτές είναι που δικαιώνει το χαρακτηρισμό αυτό, όχι η απλή ένταξή του σε μια από τις προαναφερθείσες κατηγορίες με βάση τα εξωτερικά στοιχεία λειτουργίας.
Οι κυριότερες από τις υποχρεώσεις αυτές είναι οι ακόλουθες:
α. Ο πνευματικός άνθρωπος πρέπει να συναισθάνεται το ρόλο του μέσα στον κοινωνικό χώ­ρο. Από κάποια ιδιαιτερότητα που οφείλεται σε φυσικές διεργασίες (για παράδειγμα, αυξη­μένος δείκτης νοημοσύνης), σε κοινωνικές συνθήκες (για παράδειγμα, άνεση για σπουδές και για κοινωνική ανάδειξη) και σε προσωπικό μόχθο έχει φθάσει σε υψηλό, σε σύγκριση πά­ντα με το μέσο επίπεδο των άλλων μελών της κοινωνίας του, επίπεδο πνευματικής καλλιέρ­γειας· είναι συνεπώς σε καλύτερη θέση να αντιληφθεί τη λειτουργία της κοινωνικής ζωής, να διαγνώσει τις ανάγκες της και στο μέτρο των δυνάμεων του να συμβάλει σε αποτελε­σματική κάλυψη τους.
β. Ο πνευματικός άνθρωπος πρέπει να στρατευθεί και να υπηρετήσει το συγκεκριμένο πλαί­σιο της κοινωνικής και πολιτιστικής θέσης του· η στράτευση αυτή είναι τόσο πιο σημαντική, όσο μπαίνει στην εξυπηρέτηση σκοπών που καλύπτουν ευρύτατες κοινωνικές ανάγκες και δεν περιορίζονται σε στενά πλαίσια, που συχνά εξυπηρετούν ενδιαφέροντα ή συμφέροντα κάποιου ή κάποιων μικρών υποσυνόλων του κοινωνικού συνόλου· η στράτευση αυτή δικαιώ­νεται ηθικά, όταν έχει απρόσωπο χαρακτήρα, δηλ. όταν αποδέκτης της προσφοράς του εί­ναι ένα ευρύ κοινωνικό σύνολο άμεσο ή εν όψει.
γ. Ο πνευματικός άνθρωπος πρέπει να αναζητά την αλήθεια και να κρίνει· κατά τη λατινική διατύπωση homo spiritualis omnia judicat  (= ο πνευματικός άνθρωπος κρίνει τα πάντα)· η κρί­ση είναι ιδιαίτερα προσιδιάζουσα πράξη του πνευματικού ανθρώπου και έχει περισσότερο φιλοσοφική παρά ηθική φύση· η απροκατάληπτη έρευνα για αποκάλυψη της αλήθειας είναι πνευματική ανάγκη όχι λιγότερο από δεοντολογική αρχή.
δ. Ο πνευματικός άνθρωπος πρέπει να φωτίζει τον κοινωνικό περίγυρο του· η ανακάλυψη της αλήθειας πρέπει να οδηγεί στην αποκάλυψη της· αυτό μπορεί να γίνεται σε δύο επίπε­δα: και με τη μορφή της ανακοίνωσης στους εξειδικευμένα παράλληλους και με τη μορφή της εκλαΐκευσης για το ευρύτερο κοινό· δισταγμοί και υστεροβουλίες δεν πρέπει να είναι κατευθυντήρια στοιχεία της δραστηριότητας του πνευματικού ανθρώπου.
ε. Ο πνευματικός άνθρωπος πρέπει να αναλαμβάνει ενεργητικούς ρόλους μέσα στην κοι­νωνική ζωή· η φωνή του πρέπει να ακούγεται σταθμισμένη και διεγερτική· δεν μπορεί να εί­ναι αμέριμνος θεατής δραστηριοτήτων που αντιλαμβάνεται ότι βραχυπρόθεσμα ή μακρο­πρόθεσμα βλάπτουν την κοινωνία των ανθρώπων είτε σε περιορισμένο χώρο είτε σε οικου­μενικό επίπεδο.

Συμπεράσματα
Συνοψίζοντας τα συμπεράσματα της μικρής αυτής μελέτης μπορούμε να υπογραμμί­σουμε τη σημασία που έχουν: η καθολίκευση και η διεύρυνση της παιδείας, ώστε ο χώρος των πνευματικών ανθρώπων να μη μείνει κλειστό άθροισμα περιορισμένων αριθμητικά μο­νάδων (ένας numerus clauses)· η συνειδητοποίηση του ρόλου των διανοουμένων στο σύγ­χρονο κόσμο, ώστε να αποτρέπεται η παράλογη χρήση των επιτεύξεων της ανθρώπινης λο­γικής· και η εκούσια στράτευση του σκεπτόμενου ανθρώπου, ώστε να προωθείται φιλοσο­φημένα και η ατομική και η συλλογική ζωή. Και είναι ανάγκη να τονίσουμε ότι για τους πνευ­ματικούς ανθρώπους προβάλλει ως ηθικό αίτημα πως δεν πρέπει να τιμούνται από τη θέση που έχουν, αλλά να τιμούν τη θέση που έχουν στην κοινωνική ζωή.

Τετάρτη 16 Μαρτίου 2011

Επιφυλλίδα


Η Επιφυλλίδα
Επιφυλλίδα είναι ένα είδος σύντομου δημοσιογραφικού άρθρου, με θέμα, συνήθως, φιλολογικό, επιστημονικό, καλλιτεχνικό ή πολιτικό και γράφεται από πρόσωπο ειδικό στο θέμα.
Επειδή, συχνά, ο επιφυλλιδογράφος κατά τη διαπραγμάτευση του θέματος προχωρεί σε παρατηρήσεις, σκέψεις διαχρονικού χαρακτήρα και γενικότερου ενδιαφέροντος, γι’ αυτό θεωρείται κείμενο δοκιμιακού χαρακτήρα.
Πολλές φορές η επιφυλλίδα ορίζεται ως σύντομο άρθρο. Τη διακρίνουμε όμως, από αυτό, γιατί δεν έχει τον έντονο επικαιρικό του χαρακτήρα.

Παρατήρηση: Τα όρια επιφυλλίδας και άρθρου είναι δυσδιάκριτα

Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

Έκθεση: Η μη τήρηση των νόμων



Το θέμα:

Σε μια εποχή όπου η ισχύς των νόμων πλήττεται και αντικαθίσταται από υπόγειους μηχανισμούς κρίνεται αναγκαίο να επαναπροσδιορίσουμε το ρόλο τους. Ως αρθρογράφοι σε μια καθημερινή εφημερίδα, καλείστε να συντάξετε ένα κείμενο όπου θα αναλύσετε τις αιτίες που οδηγούν στη μεροληπτική εφαρμογή των νόμων από τους αρμόδιους φορείς και τις προτάσεις σας για την περιστολή του φαινομένου.      (500 – 600 λέξεις)

 Οι μαθητές εντοπίζουν ως αίτια:
  • Κέρδος, το οικονομικό συμφέρον                                               18
  • Απάθεια – Αδιαφορία πολιτών γιατί «έτσι γίνεται»             11
  • Δίψα για εξουσία, κομματισμός                                                 08
  • Έλλειψη καλλιέργειας, παιδείας, ηθικής                                06
  • Ιδιαίτερες συνθήκες της οικονομικής κρίσης                           03
  • Απουσία ελεγκτικών μηχανισμών                                            02
  • Διαπλοκή αρμόδιων φορέων                                                      02
  • Ιστορικοί λόγοι – κακώς εννοούμενη επαναστατικότητα    02
  • Αδυναμία κοινωνικής συμβίωσης [γιατί όμως;]                      01
  • Βιασύνη των πολιτών: Να έχω γρήγορα αποτέλεσμα          01
  • Επίδραση της Τηλεόρασης                                                          01
  • Επιεικείς ποινές                                                                            01
  • Πολυνομία – χάος                                                                        01
 Οι μαθητές προτείνουν:

  • Δράση των ίδιων των πολιτών                                                  12
  • Επέμβαση Πολιτείας με Παιδεία – Σχολείο                            11
  • Δραστηριοποίηση της Πολιτείας                                              10
  • Σκληροί και αυστηροί νόμοι                                                      09
  • Δράση των ΜΜΕ                                                                          04
  • Επιρροή της οικογένειας                                                             04
  • Δράση των πνευματικών ανθρώπων                                       02
  • Επέμβαση της Δικαιοσύνης                                                       02
  • Κατάργηση της διαπλοκής των εξουσιών                               01

Η (μη) Τήρηση των νόμων
[δεδομένα για ανάπτυξη]

Ι. Αίτια
  • Η διαφθορά της πολιτικής και δικαστικής εξουσίας υποσκάπτει την αξιοπιστία των νόμων
  • Το υλιστικό πνεύμα της εποχής επιτάσσει την κάλυψη των υλικών αναγκών με κάθε μέσο.
  • Η κυριαρχία του ατομικισμού σε βάρος της συλλογικότητας. Η ανάπτυξη του εγωκεντρισμού.
  • Η έλλειψη οργανωμένης δράσης από την πλευρά του κράτους για την περιφρούρηση των νόμων.
  • Οι οικονομικές συναλλαγές πολιτικών και δικαστικών αποδυναμώνουν την απονομή της δικαιοσύνης.
  • Η οικονομική εξάρτηση των ΜΜΕ από κρατικούς – πολιτικούς παράγοντες «φιμώνει» τον καταγγελτικό λόγο τους.

ΙΙ.        Προτάσεις
  • Η πολιτεία πρέπει να περιφρουρίσει τα δικαιώματα των πολιτών. Πώς; 
  • Αυστηρή νομοθεσία για περιπτώσεις διαφθοράς δικαστικών. 
  • Δραστηριοποίηση ελεκτών κρατικών υπαλλήλων.
  •  Τα ΜΜΕ να διασφαλίσουν οικονομική ανεξαρτησία επομένως ανεξάρτητο λόγο.
  • Η δράση των ίδιων των πολιτών. Όχι παθητική αποδοχή της κατάστασης, μα επαγρύπνηση και καταγγελίες. 
  • Ο ρόλος της παρεχόμενης παιδείας. Τα χαρακτηριστικά της: 

  • Ανθρωπιστική παιδεία. 
  • Προσπάθεια για «δημιουργία» ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. 
  • Προώθηση της συλλογικότητας, καταπολέμηση του ατομικισμού. 
  • Καλλιέργεια κοινωνικής συνείδησης.
  • Ο ρόλος της πνευματικής ηγεσίας του τόπου


Κείμενο που γράφτηκε στην τάξη:
 Το παρακάτω κείμενο «δημοσιεύεται» ως δείγμα αξιολόγησης γραπτού, ως σημείο αναφοράς – θετικών και αρνητικών, επιτυχιών και αδυναμιών. Εθελοντικά το πρόσφερε η «αρθρογράφος» του, διαβάστηκε στην τάξη και κρίθηκε. 
Επισημάνθηκαν:
Η απουσία τίτλου και η αδύναμη διαπραγμάτευση του πρώτου αιτήματος.
Η πρόθεση ισορροπημένης δομής, η ευχέρεια της διατύπωσης, η τεκμηρίωση με επίκληση στην αυθεντία.
 
Δομή
Κείμενο




1η
Πρόλογος

Διαπίστωση




 
2η
Ζητούμενο Ι
αίτιο 1ο

ανοχή
της κοινωνίας






 3η
Ζητούμενο Ι
αίτιο 2ο

οικονομικό κέρδος, απουσία
ηθικής




  
4η
Ζητούμενο ΙΙ
πρόταση 1η

Έλεγχος, αξιολόγηση, ποινές





5η
Ζητούμενο ΙΙ
πρόταση 2η

συμβολή εκπαιδευτικού συστήματος



6η
Επίλογος

Προτροπή για αντίδραση
  «Είναι βαριά η φωνή του λαού όταν κυριεύεται από φόβο», διατύπωσε εύστοχα ο τραγικός ποιητής Αισχύλος. Πράγματι, οι σύγχρονες κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις και η ανέχεια εξωθούν τους πολίτες σε ακραίες συμπεριφορές. Η παραβίαση των νόμων είναι μόνο μια από αυτές και ίσως η σημαντικότερη, καθώς η οργάνωση και η σωστή λειτουργία μιας πολιτείας έχει ως βάση τη νομοθεσία της. Φόβος και άγχος για το αύριο κυριεύει τους πολίτες, τους φορείς της εξουσίας και έτσι επόμενο είναι η υπακοή τους στους νόμους να είναι προβληματική , αν όχι ανύπαρκτη.
  Η δημόσια ηθική των φορέων της εξουσίας μέρα με τη μέρα χωλαίνει όλο και περισσότερο και το περίεργο είναι ότι συνοδεύεται από μια αίσθηση κανονικότητας. Η συμμόρφωση προς τις ισχύουσες συνθήκες και η συμπεριφορά τους αποκλίνουν όλο και πιο πολύ από αυτές, χωρίς ωστόσο αυτό να θεωρείται περίεργο ή κατακριτέο από την κοινή γνώμη. Ακόμη παρατηρείται μείωση των αντιδράσεων απέναντι σε τέτοιου είδους συμπεριφορές. Άτομα που χαρακτηρίζονται ως νομοταγείς πολίτες έχουν σταματήσει να παραξενεύονται από τις παραβάσεις του πολιτικού κόσμου, καθώς δε νιώθουν ότι αυτές οι πράξεις θίγουν κάτι που μας αφορά όλους και ενισχύουν την επανάληψη παρόμοιων ενεργειών.
  Η επικράτηση των οικονομικών σκανδάλων και της ατομικής ιδιοτέλειας πρωταγωνιστούν στην πολιτική ζωή της χώρας μας. Ο εθισμός στην παρανομία και την οικειοποίηση μεγάλων χρηματικών ποσών, γίνεται μόνιμο χαρακτηριστικό των φορέων εξουσίας, η οποία τους έχει καταστήσει μανιακούς. Η υποτιθέμενη «βοήθεια» ενός πολίτη μέσω χρηματισμού για το χτίσιμο ενός αυθαίρετου, γεμίζει τις τσέπες των αρμοδίων και αδειάζει τα αποθέματά μας σε αξιοπρέπεια και ηθική. Ωστόσο, αυτά τα αποθέματα είναι θέμα πολιτικής καλλιέργειας και δημόσιας ηθικής που υπάρχει ή δεν υπάρχει.
  Τα μέσα καταστολής του φαινομένου επιβάλλεται να είναι δραστικά. Ετήσιος, αν όχι μηνιαίος έλεγχος οικονομικής κατάστασης σύμφωνα με τις απολαβές των αρμόδιων του κράτους. Τακτική αξιολόγηση των ικανοτήτων των κατεχόντων θέσεις εξουσίας ως προς την καταλληλότητα κατοχής τους. Ακόμη, εξορθολογισμός της διοίκησης και καθορισμός των προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων, έτσι ώστε να αποφεύγεται η ευνοιοκρατία. Αξιοσημείωτα πρόστιμα ακόμη και ποινή φυλάκισης πρέπει να είναι η απολαβή όλων όσων επιχειρούν να τοποθετήσουν το ατομικό πάνω από το συλλογικό συμφέρον.
  Ο μεγάλος φιλόσοφος του γένους μας, Αριστοτέλης, υποστήριζε ότι τα μόνιμα στοιχεία του χαρακτήρα μας διαμορφώνονται μέσω της διδαχής και της εκπαίδευσης από την πιο μικρή ηλικία. Η εκπαίδευση λοιπόν και πόσο μάλλον η σωστή και ουσιαστική εκπαίδευση του ατόμου, του προσφέρει πρότυπα συμπεριφοράς και στοιχεία χαρακτήρα σύμφωνα με το εκάστοτε πολιτικό σύστημα. Ένα ορθώς οργανωμένο εκπαιδευτικό σύστημα διαμορφώνει σωστούς και νομοταγείς πολίτες που δεν παρεκκλίνουν ούτε στο ελάχιστο από τις επιταγές του νόμου, ακόμα και όταν οι ίδιοι αναλαμβάνουν την εξουσία.
  «Ακόμη δεν υψώθηκαν τα τείχη που θα έλεγαν στο ανθρώπινο γένος «ως εδώ», έγραφε στις σημειώσεις του ο Μπετόβεν. Η εκμετάλλευση, η απαξίωση ηθικών αξιών και οι παράνομες οικονομικές απολαύσεις της εξουσίας δεν έχουν μέτρα και σταθμά. Η αντίδραση του λαού και η σωστή εκπαίδευση είναι κάποιες, αν όχι οι μόνες σωσίβιες λέμβοι. Ίσως ήρθε η ώρα να ενώσουμε τα χέρια και να φωνάξουμε όλοι μαζί «ως εδώ»!          [λέξεις 494]



Παρασκευή 11 Μαρτίου 2011

Έκθεση: Τα μάρμαρα του Παρθενώνα

Το κείμενο:
Επαναπατρισμός σε μη-πατρίδα;
Ποια λογική έχει το αίτημα: να επιστραφούν στο σημερινό ελλαδικό κράτος όσα γλυπτά του Παρθενώνα κατέχει και εκθέτει το Βρετανικό Μουσείο;
Η αυθόρμητη απάντηση της συντριπτικής νομίζω πλειονότητας των σημερινών Ελλήνων θα ήταν τα γλυπτά αυτά μας ανήκουν. Είναι έργα των προγόνων μας, έκφανση της Ιστορίας μας, οι Βρετανοί τα έκλεψαν από τη δική μας πατρίδα.
Υποθέτω και τις αντιρρήσεις των Βρετανών, κυρίως τις ενδόμυχες (πριν από την ευγενική διαμόρφωση της διατύπωσης): Οι πολιτισμοί δεν έχουν φυσικούς κληρονόμους, κληρονόμοι αναδείχνονται όσοι αξιοποιούν δημιουργικά το κληροδότημα. Τα γλυπτά του Παρθενώνα ανήκουν στους λαούς που έχουν την καλλιέργεια να κατανοήσουν τη διαχρονική αξία και σημασία τους για τη σύνολη ανθρωπότητα - ανήκουν στους λαούς που αναδείχθηκαν εκ των πραγμάτων κληρονόμοι του αρχαιοκλασικού πολιτισμού.
Τέτοιοι είναι, εδώ και αιώνες, μόνο οι λαοί της ευρωπαϊκής Δύσης, πιστεύουν οι Βρετανοί. Αυτοί καλλιέργησαν τα κλασικά γράμματα, σπούδασαν την αρχαιοελληνική τέχνη, εξέδωσαν και ερμήνευσαν τα κείμενα της αρχαιοελληνικής γραμματείας, μετέφεραν με το νεοκλασικισμό στα πέρατα της γης το ρυθμό και την αισθητική της Αρχαίας Ελλάδας.
Φαντάζομαι τους Βρετανούς να αντιτάσσουν τον ίδιο το δικό μας Κοραή, που δεχόταν, όπως όλοι οι Δυτικοευρωπαίοι, ότι οι νεότεροι Γραικοί δεν έχουμε σχέση με τους αρχαίους Έλληνες. Ότι μόνο με τον εκδυτικισμό μας οι Γραικοί θα μπορέσουμε να ξαναγίνουμε Έλληνες, αφού η ελληνικότητα διασώθηκε ιστορικά μόνο στη Δύση και όχι στην ποικιλότροπα αλλοτριωμένη γεωγραφική Ελλάδα. Τι καταλαβαίνετε σεις από ελληνικότητα, θα ήθελαν να μας πουν οι Βρετανοί, και επομένως με ποιους τίτλους διεκδικείτε τα γλυπτά του Παρθενώνα; Βάλτε τον μέσο διανοούμενο Γραικό της σήμερον ή τις πολιτικές μας ηγεσίες να απαντήσουν στο ερώτημα: γιατί ο Παρθενώνας είναι σημαντικότερο έργο τέχνης από τον πύργο του Άϊφελ - μετρήστε αν έχετε το κουράγιο, το μέγεθος της κατά κεφαλήν πολιτιστικής και μορφωτικής σας υπανάπτυξης.
Αφού την αττική γη, που σας χαρίστηκε να κατοικείτε, την ατιμάσατε βάναυσα εκβαρβαρώνοντας την ιερή ομορφιά της - τα Γλυπτά του Παρθενώνα σας μάραναν; Η αλήθεια του Παρθενώνα μένει ανερμήνευτη δίχως την αλήθεια του αττικού τοπίου και αυτήν τη δεύτερη αλήθεια την κάνατε τσιμεντένια λέπρα γυφτιάς, βρωμιάς και έσχατης ασχήμιας. Στον πιο εγκληματικό βανδαλισμό της Ιστορίας, στην τριτοκοσμική γραικική σας πρωτεύουσα, δώσατε το όνομα της πόλης των Αθηνών, πώς να σας εμπιστευθούμε λείμματα τέχνης ανυπέρβλητης;
Τόσο σεβασμό έχετε για την Αρχαία Ελλάδα, φαντάζομαι να συνεχίζουν απαντώντας στο αίτημα μας οι Βρετανοί, ώστε αρνηθήκατε και το μοναδικό λώρο ζωής που θα μπορούσε να σας δένει μαζί της: τη γλώσσα. Καταργήσατε, παρά τις ψευδαισθητικές επιφάσεις, τη διδασκαλία των αρχαίων στα σχολεία σας, πετσοκόψατε τη γλώσσα σας από τις ρίζες της, για αυτό και τα σημερινά σας γραικικά είναι κωμικά ανάπηρα, συμπλεγματικά. Η νεολαία σας σήμερα, οι ηλικίες κάτω των τριάντα ετών, δεν καταλαβαίνουν πια όχι την "κοινή" ελληνική, αλλά ούτε και πρόσφατους συγγραφείς σας, όπως ο Παπαδιαμάντης και ο Ροΐδης. Πόσο ποσοστό του πληθυσμού σας έχει διαβάσει έστω και τρεις αράδες του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα, του Θουκυδίδη; Από πού λοιπόν αντλείτε το θράσος να ονομάζετε προγόνους σας τους αρχαίους Έλληνες και να διεκδικείτε κατ' αποκλειστικότητα τα όσα αυτοί κληροδότησαν στην ανθρωπότητα;

Το ερώτημα:
Σε ένα κείμενο 550- 600 λέξεων που θα δημοσιευθεί σε εφημερίδα της πόλης σας, να αντικρούσετε ένα προς ένα τα επιχειρήματα που παραθέτει το παραπάνω κείμενο ότι θα χρησιμοποιούσαν οι Βρετανοί για να αρνηθούν την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα. [μον. 40]

 Τα επιχειρήματα υπέρ των Βρετανών
  1. Οι πολιτισμοί δεν έχουν φυσικούς κληρονόμους. Κληρονόμοι είναι όσοι «αξιοποιούν» δημιουργικά το κληροδότημα.
  2. Ατιμάσατε την αττική γη βάναυσα – τα μάρμαρα σας μάραναν;
  3. Πώς να σας εμπιστευθούμε «λείμματα τέχνης ανυπέρβλητης»;
  4. Αρνηθήκατε τη γλώσσα, το μοναδικό δώρο ζωής που σας δένει με την Αρχαία Ελλάδα.
  5. Από πού αντλείτε το θράσος να (τους) ονομάζετε προγόνους σας;
  6. Διεκδικείτε την αποκλειστικότητα των όσων αυτοί [οι αρχαίοι Έλληνες] κληροδότησαν στην ανθρωπότητα.

Τα πιθανά αντεπιχειρήματα
  1. Πράγματι έτσι συμβαίνει: οι πολιτισμοί δεν έχουν φυσικούς κληρονόμους. Το κληροδότημα όμως δεν είναι νόμιμο. Κλάπηκε με διαδικασίες διαβλητές. Άλλωστε κανένας από τους «φυσικούς κληρονόμους» δεν έχει την ευαισθησία – δεν είναι πνευματικός κληρονόμος; Ή: Όλοι οι ξένοι (π.χ. οι Βρετανοί) αξιοποιούν δημιουργικά το κληροδότημα;
  2. Ναι είναι αλήθεια: ατιμάσαμε την αττική γη βάναυσα. Το ίδιο έγκλημα όμως συνέβη και στην Ευρώπη νωρίτερα και για αυτό νωρίτερα άρχισε και η αποκατάσταση. Η Βρετανία δεν βομβάρδισε και δεν κατέστρεψε πνευματικούς θησαυρούς της Ευρώπης; Η αττική γη, παρά τη βαναυσότητα δεν παύει να είναι η γη – μητέρα και συχνά «λάμψεις» του αρχαίου κάλλους τη φωτίζουν ακόμα.
  3. Να μας εμπιστευθείτε γιατί και οι Βρετανοί έκαναν μεγάλες ζημιές – μεγαλύτερες ίσως και από τον χρόνο. Και με δόλο προσπάθησαν να το κρύψουν. Πώς να τους εμπιστευθούμε;
  4. Ναι, συχνά αρνηθήκαμε τη γλώσσα, μα ό,τι απόμεινε είναι και πάλι η ίδια γλώσσα. Οι υπερβολές μπορεί κάποτε να αποφευχθούν. Η γλώσσα –ιδιαίτερα αυτή η γλώσσα- έχει αντοχές.
  5. Το θράσος να τους ονομάζουμε προγόνους αντλείται από την αίσθηση ή καλύτερα το βίωμα ότι ο χώρος είναι ο ίδιος χώρος. Ο χώρος που άνθισε ο αρχαίος πολιτισμός και με γέφυρα  τη «ματιά» των Βυζαντινών έφτασε έως εμάς. Η γλώσσα είναι η ίδια και πολλοί νεοέλληνες βιώνουν αυτή τη συνέχεια –όπως άλλωστε και πολλοί Ευρωπαίοι ή Αμερικανοί- και επισκέπτονται τους αρχαιολογικούς χώρους για να «ψηλαφίσουν» τα λαμπρά ερείπια της Αρχαίας Ελλάδας.
  6. Δεν διεκδικούμε την αποκλειστικότητα της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς. Διεκδικούμε σίγουρα την κατάθεση και την έκθεση των «λειμμάτων» στο χώρο που στήθηκαν, μαζί με ό,τι απόμεινε από τις υπόλοιπες πέτρες.

Πρόταση Προλόγου:
Τα τελευταία χρόνια το αίτημα της επιστροφής των αρχιτεκτονικών και γλυπτικών τμημάτων του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο αποκτά όλο και περισσότερους υποστηριχτές, ακόμα και μέσα στην βρετανική κοινωνία. Το αίτημα έπαψε να είναι μια ουτοπιστική επιθυμία λίγων ονειροπόλων και αποτελεί πια ένα υπαρκτό και άβολο θέμα για τη Βρετανία και ειδικότερα για τον πνευματικό της κόσμο, αποδυναμώνοντας την ειδυλλιακή εικόνα που επικρατούσε μια δεκαετία νωρίτερα. Ως Έλληνες θεωρούμε αυτονόητη την επιστροφή των μαρμάρων. Είναι όμως χρήσιμο να γνωρίζουμε και τις απόψεις της άλλης πλευράς. Μόνον τότε θα μπορούμε, απαντώντας με ειλικρίνεια στα ζητήματα που θέτουν οι υποστηρικτές της μη επιστροφής των μαρμάρων, να οργανώσουμε πληρέστερα τις θέσεις μας, ώστε να πετύχουμε κάποια στιγμή τον στόχο μας.
Μια πρώτη θέση των πολεμίων της επιστροφής είναι πως οι πολιτισμοί δεν έχουν φυσικούς κληρονόμους. Κληρονόμοι είναι όσοι «αξιοποιούν» δημιουργικά το κληροδότημα. Σίγουρα αυτό ισχύει. Μα δεν μπορεί να αποκρυβεί το γεγονός πως το κληροδότημα δεν είναι νόμιμο. Κλάπηκε με διαδικασίες διαβλητές….


Κείμενο στην τάξη:
Το κείμενο που ακολουθεί ήταν το «ψυχραιμότερο» από όσα γράφτηκαν τις δυο διδακτικές ώρες της «Έκθεσης» μέσα στην τάξη. Παρά την αδυναμία κάποιων επιχειρημάτων, αντιμετωπίζει λογικά το θέμα. Δημοσιεύεται με ελάχιστες διορθώσεις εκφραστικών λαθών. Βαθμολογήθηκε (η χειρόγραφη εκδοχή του) με 30 μόρια.

Απάντηση στις αβάσιμες δικαιολογίες των Βρετανών.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια συστηματική προσπάθεια από την πλευρά της Ελλάδας για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα που μεταφέρθηκαν στη Βρετανία πριν από περίπου διακόσια χρόνια. Και οι δυο πλευρές, αυτή των Ελλήνων και αυτή των Βρετανών, έχουν τα δικά τους επιχειρήματα για να υποστηρίξουν τη μεταφορά ή την παραμονή των αρχαιοτήτων στις χώρες τους.
Οι Βρετανοί υποστηρίζουν ότι τα εκθέματα τέτοιας σπουδαιότητας δεν ανήκουν σε κανέναν, αφού αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά και όλοι οι λαοί έχουν δικαίωμα, αν όχι υποχρέωση, να τα θαυμάζουν. Πιστεύουν ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν έχουμε καμιά απολύτως σχέση με τους αρχαίους και ότι στη Δύση χρωστάμε τη συνέχεια του πολιτισμού μας, άρα την «ύπαρξη» μας και στη διεθνή κοινότητα την «αναγνωρισιμότητά» μας. Υποστηρίζουν ακόμα ότι δεν είμαστε άξιοι συνεχιστές του πολιτισμού των υποτιθέμενων, σύμφωνα με αυτούς, προγόνων μας και παραθέτουν ως επιχείρημα για να στηρίξουν αυτή τους την άποψη την κατάσταση των πόλεων της χώρας μας, ενώ τέλος, αναφέρουν ότι αφού δεν είμαστε ικανοί να διατηρήσουμε τη γλώσσα και τη λογοτεχνία μας, σίγουρα δεν είμαστε σε θέση να φροντίσουμε αυτά τα αρχαία.
Όλες οι παραπάνω απόψεις μπορούν πολύ εύκολα να καταρριφθούν, αν σκεφτεί κανείς τις αλλαγές και τα επιτεύγματα της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια. Αρχικά θα συμφωνήσουν, όπως φαντάζομαι όλοι, ότι όντως τα γλυπτά αυτά αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά, όμως δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για την κλοπή τους από το περιβάλλον στο οποίο ανήκουν. Τα γλυπτά αυτά είναι άμεσα συνδεδεμένα με την περιοχή της αθηναϊκής Ακρόπολης και δε νοείται η απομάκρυνσή τους απ’ αυτή, αφού έτσι χάνεται μεγάλο μέρος της σημασίας τους.
Οι Βρετανοί υποστηρίζουν ότι δεν είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Αυτό φυσικά δε στηρίζεται πουθενά, αφού όλες οι επιστημονικές έρευνες που έγιναν πάνω στο θέμα υποστηρίζουν ακριβώς το αντίθετο. Όσον αφορά το θέμα που έθεσαν για την ικανότητά μας να τα διατηρήσουμε, τα λόγια νομίζω είναι περιττά. Έχουμε αποδείξει ότι όχι απλά μπορούμε, αλλά ότι είμαστε ικανότεροι από πολλές άλλες δυτικές χώρες, αφού παρόλο που είμαστε μια μικρή χώρα, κατασκευάσαμε ένα από τα πιο υπερσύγχρονα μουσεία για να φιλοξενηθούν τα γλυπτά και διοργανώσαμε μια από τις καλύτερες Ολυμπιάδες, γεγονός που δείχνει τη θέλησή μας, αλλά και την αγάπη μας για οτιδήποτε προέρχεται ή συμβολίζει τις ένδοξες εποχές της αρχαίας Ελλάδας.
Ως απάντηση στην κατηγορία ότι πρακτικά έχουμε καταργήσει τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής και ότι έχουμε αλλοιώσει γενικότερα τη γλώσσα μας,  υποστηρίζουμε ότι αυτή η σκέψη είναι λάθος αφού ο διαχωρισμός της ίδιας γλώσσας είναι ανεπίτρεπτος. Η ελληνική γλώσσα είναι μια και όλες οι περίοδοι της «ζωής» της, διδάσκονται σε ικανοποιητικό βαθμό στα ελληνικά σχολεία. Η γλώσσα μας είναι από τις σημαντικότερες παγκοσμίως και σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία οι Έλληνες μαθητές κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό, ανάμεσα σε αρκετές χώρες, στην ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων, γεγονός που αποδεικνύει την όρεξή τους για πνευματική καλλιέργεια, έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης και διάδοσης ενός πολιτισμού.
Οι Βρετανοί, αυτοί που κλέψαν και καταστρέψαν κομμάτια ενός μνημείου παγκόσμιας αίγλης, δεν έχουν κανένα δικαίωμα να εμμένουν σ’ αυτές τους τις απόψεις που ίσως ίσχυαν πριν από κάποιες δεκαετίες ή χρόνια, αλλά πλέον ακούγονται σαν απλές δικαιολογίες. Είναι απαράδεκτο να καπηλεύονται ή ακόμα να σφετερίζονται τον πολιτισμό της πατρίδας μας, λέγοντας ότι σ’ αυτούς οφείλεται η διάδοση του. Μπορεί να είμαστε μια μικρή χώρα με μεγάλα οικονομικά προβλήματα, αλλά είμαι σίγουρος ότι θα κάνουμε τα πάντα για την «προστασία» των γλυπτών και ότι αυτό θα το αντιληφθεί η διεθνής κοινότητα και θα ασκήσει πιέσεις στο Βρετανικό Μουσείο για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα στη χώρα που τα δημιούργησε και τα αγάπησε όσο καμιά άλλη.                       [λέξεις 592]

Τετάρτη 9 Μαρτίου 2011

Είδηση



Έφηβος μήνυσε το υπουργείο Παιδείας γιατί δεν έμαθε γράμματα

Μήνυση κατά του υπουργείου Παιδείας της Βικτώριας της Αυστραλίας, υπέβαλε ένας 15χρονος μαθητής, διεκδικώντας αποζημίωση, γιατί, όπως ισχυρίζεται, το υπουργείο απέτυχε να του μάθει ανάγνωση και μαθηματικά.
Πρόκειται για τον μαθητή Στέφαν Μπένιτς, οι δικηγόροι του οποίου ανέφεραν στο ομοσπονδιακό δικαστήριο ότι το μέλλον του 15χρονου είναι αβέβαιο, αφού στερείται τις απαραίτητες γνώσεις που θα του επέτρεπαν να σπουδάσει και να σταδιοδρομήσει.
Σύμφωνα με τα όσα έγιναν γνωστά, κατά τη διάρκεια της δίκης ο 15χρονος Στέφαν δεν έχει ούτε τις γνώσεις που έχει ένας μαθητής της Α΄ δημοτικού.
Να σημειωθεί, ότι ο 15χρονος υπέβαλε και δεύτερη μήνυση κατά της κυβέρνησης για τα χρήματα που θα χάσει στο μέλλον λόγω της περιορισμένης μόρφωσής του.
Η δίκη συνεχίζεται.   Πηγή: http://www.skai.gr/

Δευτέρα 7 Μαρτίου 2011

Θεματικοί Κύκλοι: Αθλητισμός


ΠΡΟΤΑΣΗ
Δες και το υλικό για τον Αθλητισμό
 στο σχολικό βιβλίο των ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΝ στις σελίδες 99 - 117.
Μερικά –μεταξύ άλλων- ερωτήματα που τα κείμενα αυτά προκαλούν
είναι τα παρακάτω:

  • Σε ποιες θεμελιακές αρχές εδράζεται η καλλιέργεια του αθλητικού πνεύματος στην Αρχαία Ελλάδα;
Ανδρόνικος Μανόλης, Αθλητισμός και Παιδείας, σ. 100-102

  • Τι διδάσκουν τα ομαδικά παιχνίδια και ποιες είναι οι προϋποθέσεις συμμετοχής σε αυτά;
  • Πώς συσχετίζεται ένα ομαδικό άθλημα με το «παιχνίδι» της κοινωνικής ζωής;
  • Η τήρηση των κανόνων που διέπουν τη διεξαγωγή ενός ομαδικού αθλήματος συντελεί στην ομαλή ένταξη του ατόμου στην κοινωνία;
Καζαντζάκης Νίκος, Το ομαδικό παιχνίδι, σ. 103-104

  • Γιατί ο σύγχρονος αθλητισμός έρχεται σε αντίθεση με τα αθλητικά ιδεώδη;
  • Με ποιο τρόπο το στοιχείο του ανταγωνισμού, που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη βιομηχανική κοινωνία, υπεισέρχεται στο χώρο του αθλητισμού;
  • Η σύγχρονη κρίση του αθλητισμού στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο παρά κρίση του πολιτισμού;
  • Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε αποτελεσματικά στη σύγχρονη κρίση του αθλητισμού;
Τερλεξής Πανταζής, Η νέα βιομηχανία με τους χρυσούς εργάτες, σ. 105-108

  • Ποιο είναι το περιεχόμενο των όρων «προσπάθεια», «θυσία», «επιτυχία» και «αποτυχία» για ένα αθλητή;
Ο Πρωταθλητής, Συνέντευξη του Μορίς Γκριν στον Θανάση Λάλα, σ. 109-111

  • Πιστεύετε ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα παρέχει τη δυνατότητα άσκησης όλων των μαθητών στην τέχνη και τον αθλητισμό;
Έκο Ουμπέρτο, Χωρίς πρωταθλητές, σ. 112-114


  • Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης της βίας σε αθλητικούς αγώνες ή σε συναυλίες ποπ και ροκ μουσικής;
  • Γιατί τα γήπεδα αποτελούν βαλβίδα ασφαλείας που κάθε δικτάτορας μπορεί να εκμεταλλευθεί;
Έκο Ουμπέρτο, Οι αντάρτες των γηπέδων, σ. 115-117

Πέμπτη 3 Μαρτίου 2011

Δοκίμιο και Άρθρο: διαφορές



Διαφορές Άρθρου - Δοκιμίου
  • Το άρθρο έχει επικαιρικό χαρακτήρα, κινείται στο χώρο της ερμηνευτικής δημοσιογραφίας ή της επιστήμης και απέχει από τη λογοτεχνία. Αντίθετα, το δοκίμιο κινείται ανάμεσα στην επιστήμη και τη λογοτεχνία ή τη φιλοσοφία.
  • Το άρθρο έχει ύφος απρόσωπο και αντικειμενικό ενώ το δοκίμιο προσωπικό και οικείο.
  • Στο άρθρο κυριαρχεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας. Στο δοκίμιο ευρεία είναι η χρήση της δηλωτικής αλλά και της συνυποδηλωτικής λειτουργίας της γλώσσας.
  • Το άρθρο είναι συνήθως συντομότερο από ένα δοκίμιο.
  • Παρατήρηση: το άρθρο συνήθως τιτλοφορείται.

Τρίτη 1 Μαρτίου 2011

Το Άρθρο και τα χαρακτηριστικά του



Το άρθρο είναι κείμενο που δημοσιεύεται σε εφημερίδα ή σε περιοδικό και στο οποίο, αναπτύσσονται θέματα γενικού ενδιαφέροντος που αφορούν την επικαιρότητα.
Όταν ένα άρθρο δημοσιεύεται στην πρώτη σελίδα των εφημερίδων σημαίνει ότι εκφράζει τη θέση της εφημερίδας για το πιο σημαντικό γεγονός της επικαιρότητας.
Το ύφος του κειμένου είναι συνήθως απλό, ώστε να γίνεται κατανοητό από το ευρύ κοινό.
Κυριαρχεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας


Τα χαρακτηριστικά του άρθρου
  • Θέμα με επικαιρικό χαρακτήρα
  • Το ύφος του κειμένου είναι απλό και γίνεται κατανοητό στο ευρύ κοινό
  • Κυριαρχεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας
  • Επικρατεί η τριτοπρόσωπη διατύπωση που προσδίδει αντικειμενικότητα
  • Κινείται στο χώρο της ερμηνευτικής δημοσιογραφίας