Συνοχή κειμένου

Συνεκτικότητα: νοηματική συνάφεια μεταξύ των διαφόρων μερών του κειμένου.

Συνοχή: σύνδεση όλων των γλωσσικών μερών κατά τρόπο αποτελεσματικό

Συνοχή κειμένου

(Από το Βιβλίο της Γλώσσας της Α’ Λυκείου)

Μια σειρά προτάσεων αποτελούν κείμενο μόνο εφόσον υπάρχει συνοχή μέσα στις προτάσεις και ανάμεσα σ' αυτές, όταν δηλαδή η ερμη­νεία/κατανόηση ενός στοιχείου της πρότασης εξαρτάται από την ερμηνεία κάποιου άλλου, στο οποίο αναγκαστικά καταφεύγει κανείς για μια ανάγνωση του κειμένου. Στην περίπτωση αυτή, όπως είναι φανερό «υφαίνονται» - διαπλέκονται τα νοήματα και οι προτάσεις αποτελούν ένα συνεκτικό σύνολο – κείμενο.

Τη συνοχή την πετυχαίνουμε. Όταν με τους κατάλληλους τρόπους μεταβαίνουμε φυσικά και λογικά από τη μια λέξη στην άλλη, από τη μια πρόταση στην άλλη, από τη μια περίοδο στην άλλη και από τη μια παράγραφο στην άλλη χωρίς κενά και χάσματα.

Τέτοιοι τρόποι είναι οι ακόλουθοι:

α)   η χρήση διαρθρωτικών λέξεων και εκφράσεων, που σηματοδοτούν καθαρά τις σχέσεις συνοχής (δες σχετικό Πίνακα)

β)    η επανάληψη μιας λέξης/φράσης (π.χ. ο μηνυόμενος, στο μηνυόμενο)

γ)    η παράλειψη μιας λέξης/φράσης που ήδη αναφέρθηκε (π.χ. όμως ομολόγησε, ενν. ο μηνυόμενος)

δ)    η αντικατάσταση μιας λέξης με αντωνυμία (ο οποίος = ο μηνυόμενος), με επίρρημα (στη Σοβιετική Ένωση, όπου...), με άλλη συνώνυμη λέξη (ο μηνυτής = ο ενάγων) κτλ.

ε)   η χρήση συνυπώνυμων και υπερώνυμων λέξεων (ο ταξιδιωτικός πράκτορας, ο καθηγητής, ο δικηγόρος > ο επαγγελματίας)

στ)   η χρήση του όλου και των μερών του (π.χ. προκαταβολή, υπόλοιπο > συνολική αμοιβή)

ζ) χρήση γενικότερου όρου (π.χ. φοιτητές, σπουδαστές, μαθητές > σπουδάζουσα νεολαία)

η)   η χρήση λέξεων που ανήκουν στον ίδιο χώρο και παρουσιάζουν νοηματική συγγένεια (π.χ. δραχμές, ποσό, συνολική αμοιβή).

Σημείωση

Ας σημειωθεί ότι τα όρια ανάμεσα στους τρόπους συνοχής δ, ε, στ, ζ, η είναι ελαστικά, δηλαδή η χρήση μιας λέξης/έκφρασης μπορεί να υπαχθεί σε περισσότερους από έναν τρόπους. Π.χ. οι λέξεις αμοιβή, αποδοχές, αποζημίωση, επίδομα, μισθός, σύνταξη μπορούν να χαρακτηριστούν είτε ως συνώνυμες είτε ως λέξεις από τον ίδιο χώρο με νοηματική συγγένεια.

Με τις διαρθρωτικές λέξεις συνήθως δηλώνεται: